Choroba Alzheimera (Alzheimer’s disease, AD) to nieuleczalna choroba neurodegeneracyjna prowadząca do śmierci w przeciągu kilku lat od momentu diagnozy. Choroba ta dotyka głównie osoby w wieku powyżej 65 roku życia. Jednak liczba chorych wciąż rośnie, a szacunkowe dane pokazują, że do 2030 roku dotknie ona 65,7 milionów ludzi na całym świecie. Jej objawy to między innymi: utrata pamięci, postępujące zaburzenia poznawcze, zmiany osobowości, zaburzenia zachowania oraz dezorientacja. Choroba charakteryzuje się głównie śmiercią neuronów cholinergicznych (prowadzącą do obniżenia poziomów neurotransmitera acetylocholiny w mózgu), stresem oksydacyjnym, zwiększonym poziomem mediatorów stanu zapalnego oraz odkładaniem się złogów β-amyloidu. Istnieje kilka hipotez dotyczących przyczyn jej powstania (między innymi hipoteza cholinergiczna, amyloidowa oraz hipoteza białka tau). Choć istotnym czynnikiem ryzyka jest podeszły wiek (najczęściej spotyka się ją u osób powyżej 65 roku życia), przyczyną tej choroby może być również: udar, nadciśnienie, choroby serca, hipercholesterolemia, a także czynniki genetyczne. Upośledzenie funkcji poznawczych i utrata pamięci są najczęściej spowodowane zmniejszonym poziomem neuroprzekaźnika – acetylocholiny oraz pojawieniem się blaszek starczych w mózgu chorych. Dlatego obecna farmakoterapia opiera się na hipotezie dotyczącej zmniejszonej ilości tego neuroprzekaźnika. Pomimo licznych badań, na rynku farmaceutycznym dostępnych jest tylko kilka leków: rywastygmina, donepezil, galantamina (będących inhibitorami acetylocholinoesterazy) oraz memantyna (antagonista receptora NMDA), służących do objawowego leczenia tej choroby. Inhibitory acetylocholinoesterazy zwiększają stężenie acetylocholiny, przez co wykorzystywane są w leczeniu łagodnej i umiarkowanej postaci AD. Obecnie prowadzone badania skupiają się na uzyskaniu nowych związków tzw. hybryd, będących ligandami wielofunkcyjnymi. Łączą one w sobie dwie cząsteczki – inhibitor acetylocholinoesterazy oraz inny związek, którego właściwości mogą być wykorzystane w leczeniu innych patomechanizmów choroby Alzheimera. Dzięki takiemu rozwiązaniu, hybrydy mogą mieć wielokierunkowe działanie oraz mniej działań niepożądanych takich jak np. brak hepatotoksyczności.

Głównym celem projektu jest zaprojektowanie, synteza oraz analiza in silico, analiza właściwości biologicznych in vitro innowacyjnych ligandów wielofunkcyjnych jako potencjalnych związków skutecznych w diagnostyce i terapii choroby Alzheimera. Innowacyjne ligandy wielofunkcyjne zostaną zsyntetyzowane w oparciu o dotychczasową wiedzę dotyczącą projektowania nowych związków. Analiza zależności struktura-aktywność będzie pomocnym narzędziem w wyborze potencjalnie aktywnych związków do terapii AD. W projekcie zostanie przede wszystkim zbadany wielokierunkowy mechanizm działania otrzymanych substancji. Prowadzone badania będą ukierunkowane na różne szlaki zaangażowane w rozwój choroby Alzheimera. Projekt dostarczy wielu nowych informacji, które będą mogły znaleźć zastosowanie w farmakoterapii tej choroby oraz będą źródłem inspiracji naukowych dla naukowców z całego świata. Kluczowe jest inwestowanie w badania mające na celu zrozumienie przyczyn demencji i znalezienie metody leczenia w celu wyeliminowania choroby Alzheimera.

Celem tego projektu jest ocena długoterminowej skuteczności i bezpieczeństwa stosowania analogów GLP-1, z wykorzystaniem semaglutydu jako przedstawiciela grupy, podawanych w powtarzanych cyklach w celu uzyskania szybkiej redukcji masy ciała. W badaniach zostanie zastosowany mysi model otyłości wywołanej dietą.

Otyłość będzie wywoływana u myszy laboratoryjnych poprzez karmienie dostępną komercyjnie dietą wysokotłuszczową, dostarczającą 60% całkowitej liczby kalorii z tłuszczów. Na harmonogram projektu składa się 6 cykli, każdy obejmujący 8 tygodni karmienia i 3 tygodnie podawania semaglutydu lub soli fizjologicznej (grupa kontrolna).

W ramach projektu oceniony zostanie wpływ podawania semaglutydu u myszy na: masę ciała, poziom glukozy na czczo, tolerancję glukozy i tolerancję insuliny, siłę mięśni i sprawność fizyczną, zanik mięśni, zmiany histopatologiczne w wątrobie, trzustce i trzewnej tkance tłuszczowej, pamięć i uczenie się, ekspresję markerów plastyczności synaptycznej i zapalenia w strukturach mózgu związanych z pamięcią, ekspresję markerów metabolizmu glukozy i lipidów w trzewnej tkance tłuszczowej i krwi, stan zapalny w wątrobie, trzustce, trzewnej tkance tłuszczowej i krwi.

W projekcie wykorzystane zostaną takie metody jak zestaw powszechnie stosowanych testów behawioralnych, pomiar poziomu glukozy na czczo i monitorowanie jego zmian po wstrzyknięciu roztworu glukozy lub insuliny, analiza zmian histopatologicznych w narządach i tkankach wraz z analizą ekspresji genów i białek, pomiar poziomu we krwi różnych markerów związanych ze stanem zapalnym, metabolizmem i uszkodzeniem wątroby.

W projekcie przewiduje się udział studentów w ramach stypendium oraz zatrudnienie studenta/studentki Międzynarodowej Szkoły Doktorskiej.

Wyniki proponowanego projektu mogą posłużyć do sformułowania nowych wytycznych dotyczących stosowania leków z grupy analogów GLP-1.

Serdecznie gratulujemy!!

Poznaliśmy laureatów konkursu MINIATURA 8 na pojedyncze działania naukowe rozstrzygniętego przez Narodowe Centrum Nauki w dniu 26 września 2024 r.

Grant na realizację działań naukowych uzyskało siedmioro badaczy z naszej Uczelni, w tym czterech z naszego Wydziału!

Z finansowego wsparcia na realizację działania naukowego trwającego do 12 miesięcy skorzystają:

Pani dr n.farm. Dagmara Szmajda-Krygier z Zakładu Biochemii Farmaceutycznej i Diagnostyki Molekularnej

Tytuł projektu: „Wpływ wybranych długich niekodujących RNA (lncRNA) na proces ferroptozy w niedrobnokomórkowym raku płuca (NDRP).”

Kwota dofinansowania: 49 830,00 zł

Pani dr n.farm. Małgorzata Fabijańska z Zakładu Chemii Bionieorganicznej

Tytuł projektu: „Wpływ ligandów flawonoidowych w cząsteczce koordynacyjnych związków platyny(II) na selektywność działania cytotoksycznego wobec komórek nowotworowych i prawidłowych jelita grubego”

Kwota dofinansowania: 49 995,00 zł

Pan dr n.farm. Marek Staszewski z Zakładu Syntezy i Technologii Środków Leczniczych

Tytuł projektu: „Optymalizacja strukturalna nowych naftalenowych pochodnych ligandów receptora histaminowego H3 o potencjalnym zastosowaniu w zaburzeniach funkcji poznawczych”

Kwota dofinansowania: 49 995,00 zł

Pani dr n.farm. Angelika Adamus-Grabicka z Zakładu Chemii Bionieorganicznej

Tytuł projektu: „Synteza oraz wstępna ocena aktywności przeciwdrobnoustrojowej analogów chromanonu skondensowanych z pirazolinami inkludowanych w cyklodekstryny”

Kwota dofinansowania: 40 700,00 zł

Serdecznie gratulujemy i życzymy dalszych sukcesów naukowych!